1901'den bu yana verilen Nobel Ödülleri, 122. yılında da sahiplerini buldu. Edebiyat, fizik, kimya, tıp, ekonomi ve barış dallarında dağıtılan ödüller ile her yıl insanlığa katkı sağlayan araştırma, eser ve icatlar ödüllendiriliyor ve kazananlar, 11 milyon kron (yaklaşık 1 milyon dolar) ile ödüllendiriliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Fizik, kimya, fizyoloji veya tıp, edebiyat ve iktisat bilimleri alanındaki Nobel ödülleri İsveç'in Stockholm kentinde veriliyor. Nobel Barış Ödülü'nü kazanan kişi ise Norveç parlamentosu tarafından atanan beş üyeden oluşan bir komite tarafından Norveç'te seçiliyor ve ödül Oslo'da veriliyor.</li></ul>Peki bu yıl kazananları kimler oldu, hangi çalışmalar ödüle layık görüldü?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü: Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi</h2><img src="https://images.aposto.com/2025/9/2/1760432172552.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü, "periferik bağışıklık toleransı" üzerine yaptıkları çalışmalarla bağışıklık sisteminin gizemlerinden birini çözen Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’ye verildi.Bağışıklık sisteminin kendi dokularımıza saldırmasını engelleyen “periferik bağışıklık toleransı” mekanizmasının keşfedilmesi yeni bir araştırma temeli oluşturdu ve şimdiden klinik uygulamada test edilen tedavilerin geliştirilmesine yol açtı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/nobel-tip-odulu-uc-immunologa-verildi-periferik-bagisiklik" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nobel Tıp Ödülü üç immünoloğa verildi: Periferik bağışıklık toleransı nedir ve neden önemli?&nbsp;</a>| Ayça Can, Quando</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Fizik Ödülü:&nbsp;John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis</h2><img src="https://images.aposto.com/2025/9/2/1760432386656.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.86" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2025 Nobel Fizik Ödülü, atom altı âlemi yöneten fizik yasası olan kuantum mekaniğinin iki özelliğinin, çıplak gözle görülebilecek kadar büyük bir sistemde gözlemlenebileceğini gösterdikleri için John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis'e verildi.Uzmanlara göre bu deneyler, hem teorik fiziğe hem de geleceğin teknolojilerine yön veren bir dönüm noktası. Süper iletken devreler, bugün “yapay atomlar” olarak adlandırılan sistemlerin temelini oluşturuyor. Bu tür sistemler, kuantum bilgisayarların geliştirilmesinde bilgi birimlerini (bitleri) tanımlamak için de kullanılıyor.Editörün önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/nobel-fizik-odulu-40-yillik-bu-kesif-kuantum-bilgisayarlarin" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nobel Fizik Ödülü: 40 yıllık bu keşif, kuantum bilgisayarların yolunu nasıl açtı?</a> | Ümit Alan, Quando<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kimya Ödülü: Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar M. Yaghi</h2><img src="https://images.aposto.com/2025/9/2/1760432716816.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2025 Nobel Kimya Ödülü, "metal-organik çerçevelerin geliştirilmesi"ne ilişkin çalışmalarından dolayı Japon Susumu Kitagawa, Avustralyalı Richard Robson ve ABD'li Omar M. Yaghi'ye verildi.<article data-scroll-anchor="true" data-testid="conversation-turn-2" data-turn="assistant" data-turn-id="f3b53e86-3975-49ad-89d9-b5b22f047493" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" tabindex="-1"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" tabindex="-1"><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="9fdc6409-146e-4825-9639-dfe49f5522dc" data-message-model-slug="gpt-5" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ödülü kazanan bilim insanlarının, moleküllerin serbestçe girip çıkabildiği geniş boşluklara sahip yeni bir moleküler yapı (metal-organik iskeletler) geliştirdikleri açıklandı. Araştırmacılar bu yapıları, çöl havasından su elde etmek, sudaki kirleticileri arındırmak, karbondioksiti yakalamak ve hidrojen depolamak gibi farklı amaçlarla kullandı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Edebiyat Ödülü: László Krasznahorkai</h2><img data-fr-image-pasted="true" src="https://hirnavigator.hu/illusztracio/9305200-krasznahorkai-laszlo-kapja-az-irodalmi-nobel-dijat.jpg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.84" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2025 Nobel Edebiyat Ödülü, “kıyametvari bir dehşetin ortasında bile sanatın gücünü yeniden teyit eden, etkileyici ve vizyoner bir külliyat” ortaya koyduğu için Macar yazar László Krasznahorkai’ye verildi.1970’ler Macaristan’ının ağır ve rutubetli atmosferinde yazdığı romanı Sátántangó&nbsp;(Şeytan Tangosu)&nbsp;ile büyük bir çıkış yapan yazar, sinemacı Béla Tarr ile kurduğu işbirliğiyle sanat dünyasında apokaliptik anlatının öne çıkan isimlerinden biri oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/kiyametin-icinde-sanat-nobel-edebiyat-odulunun-yeni-sahibi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kıyametin içinde sanat: Nobel Edebiyat Ödülü'nün yeni sahibi László Krasznahorkai</a><a href="https://aposto.com/s/nobel-tip-odulu-uc-immunologa-verildi-periferik-bagisiklik" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>| Ömer Şentürk, Duende</li></ul></div><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ekonomi Ödülü: Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt</h2><img src="https://images.aposto.com/2025/9/2/1760433382334.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2025 yılı Nobel Ekonomi Ödülü’nü Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt&nbsp;kazandı. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi; Mokyr, Aghion, Howitt’in inovasyon odaklı iktisadi büyümeyi ve son iki yüzyılda dünya ekonomisinin nasıl sürekli büyüme durumuna geçtiğini açıkladıkları için ödüle layık görüldüğü ifade edildi.Ödül duyurusunda son iki yüzyılda, dünyanın ilk kez kesintisiz ve sürekli bir ekonomik büyüme&nbsp;deneyimlediği, bu sayede milyarlarca insanın yoksulluktan kurtulduğu ve refah düzeyinin benzeri görülmemiş ölçüde artığı, ödül sahiplerinin de çalışmaları ile bu dinamizmin sebeplerini açıkladığı ifade edildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/nobel-ekonomi-odulu-mokyr-aghion-ve-howitte-inovasyon-odakli" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nobel Ekonomi Ödülü Mokyr, Aghion ve Howitt'e: İnovasyon odaklı büyümenin temelleri</a><a href="https://aposto.com/s/nobel-tip-odulu-uc-immunologa-verildi-periferik-bagisiklik" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>| Emircan Yaman, EXANTE</li></ul></div></article><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Barış Ödülü: Maria Corina Machado</h2><img src="https://images.aposto.com/2025/9/2/1760433616954.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">2025 yılı Nobel Barış Ödülü, Latin Amerika'da son zamanlarda&nbsp;cesaretin&nbsp;en "olağanüstü örneklerinden" birini gösterdiği gerekçesiyle, geçen yılki seçimlere girmesine izin verilmeyen Venezuelalı muhalif lider Maria Corina Machado'ya verildi.Norveç Nobel Komitesi, Machado'yu "demokratik değerlerin cesur savaşçısı" olarak niteledi ve ülkesindeki sosyalist yönetim tarafından sürekli baskılara ve yıldırma girişimlerine maruz kaldığını belirtti. Machado ise ödülünü "mücadelelerine verdiği destek" sebebiyle ABD Başkanı Donald Trump'a ithaf etti.Beyaz Saray'dan karar sonrası yapılan açıklamada ise Nobel Komitesi "barıştan çok siyaseti ön planda tutmakla" eleştirildi.

Aposto Gündem

"Uluslar arasındaki kardeşliği ilerletmek, daimi orduların kaldırılması veya azaltılması, barış kongrelerinin kurulması ve desteklenmesi için en fazlasını veya en iyisini yapan" kişilere verilen 2025 Nobel Ödülleri, sahiplerini buldu. Bu yılın ödül sahipleri ve gerekçeleri...

2025 Nobel Ödülleri: Kim, neden kazandı?

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mutlaka göz atın:</h3>🗞 Quando:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/nobel-tip-odulu-uc-immunologa-verildi-periferik-bagisiklik" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nobel Tıp Ödülü üç immünoloğa verildi: Periferik bağışıklık toleransı nedir ve neden önemli?</a> | Ayça Can🗞 Spektrum:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/gelecegin-ulkesinde-alti-gun-cin-dunyanin-1-numarasi-olabilecek" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Geleceğin ülkesinde altı gün: Çin dünyanın '1 numarası' olabilecek mi?</a> | Burak Tatari&nbsp;🗞 Angst: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/bize-her-gun-anksiyete-kaygi-bu-devre-verilmesi-gereken-normal" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bize her gün anksiyete: Kaygı, bu devre verilmesi gereken normal tepki mi?</a> | Sinem Dönmez<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir önceki sayı:</h3>🤝 <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/openai-amd-anlasmasi-spacexe-cin-yatirimi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">OpenAI-AMD anlaşması, SpaceX’e Çin yatırımı</a>&nbsp;📱 Son olarak: Aposto'nun <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/apostoinc/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/@apostonews" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">YouTube</a> hesabını takip etmeyi unutmayın!➕ Ayrıca: Aposto Premium üyeliğinizi %30 indirimle başlatmak için APOSTO2025 kodunu <a fr-original-style="" href="https://about.aposto.com/premium" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullanabilirsiniz</a>.

Quando

<img src="https://images.aposto.com/2025/8/6/1757153276899.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.89" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> 👣&nbsp;Neyi merak ediyoruz? Bilim insanlarının neden anlaşılmaz bir dil kullandığını. İnsanlık tarihinde hiç bu kadar çok bilimsel bilgiye erişimimiz olmamıştı. Bilim, artık her yerde. Fakat bilimle aramızdaki mesafe de kapanmak yerine daha da açılıyor gibi görünüyor. Bunun nedeni de bilimsel terminolojinin anlaşılmazlığında yatıyor. Ayça Can bilim ve teknoloji yayınımız Quando için <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/dilin-kurdugu-hiyerarsi-bilim-insanlari-neden-anlasilmaz-bir" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazdı</a>.👋 Kime veda ediyoruz?&nbsp;Modanın büyük ustası Giorgio Armani'ye. 40 yaşında kurduğu moda imparatorluğunu yarım yüzyılda dünyanın en güçlü bağımsız moda evlerinden biri hâline getiren Giorgio Armani, bu süreçte dünyanın en zengin ve etkili tasarımcıları arasına girdi. Yaren Sera Akgün, yarım yüzyıllık bir moda imparatorluğunun yolcuğunu Duende için <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/giorgio-armaninin-ardindan-yarim-yuzyillik-bir-moda" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazdı</a>.⁉️<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">&nbsp;Ne öğreniyoruz? Duyarsızlaşmamak için ne yapmamız gerektiğini. Reuters Enstitüsü’nün son Dijital Haber Raporu'na göre 2017 yılında %29 olan aktif olarak haberlerden kaçınma eğilimi, 2025 raporunda %40’a ulaşmış. Bu oran Türkiye’de %57’den %61’e çıkmış. Ümit Alan, Aposto Gündem&nbsp;için "Demokratik süreçlere katılımımızı etkileyecek düzeye vardırmadan haber tüketim alışkanlıklarımızı nasıl daha sağlıklı hâle getirebiliriz?" sorusuna <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/haberden-kacinmak-normal-mi-duyarsizlasmamak-icin-ne-yapmali" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">odaklanıyor</a>.

🔠 &nbsp;Haftanın kelimesi:&nbsp;Deniz enfeksiyonu.&nbsp;Yazın yakıcı sıcağından kaçıp kendimizi serin sulara bırakmak, çoğumuzun tatil ritüelinin vazgeçilmez bir parçası. Ancak o serinletici sular, yalnızca serinlik değil, farkına bile varmadan bize eşlik eden mikroskobik yolcular da barındırıyor. Ayça Can teknoloji bültenimiz Quando için deniz enfeksiyonuna dair <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/serin-sularda-mikroskobik-yolculuklar-deniz-enfeksiyonu-nedir" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazdı</a>.💬 &nbsp;Haftanın tartışması:&nbsp;Türkiye siyasetinde aile kavramı uzun süredir ön planda. 2025'in hükümet tarafından "Aile Yılı" ilan edilmesi, aile kavramı etrafında iktidarın bu konuda belirli bir politik ajandaya sahip olduğunun işaretlerini vermişti. Gazeteci ve yazar&nbsp;Gökçer Tahincioğlu, birkaç kez gündeme alınan ve sonrasında tepkiler üzerine rafa kaldırılan bu tartışmadan hareketle, "Kadın örgütleri neden tedirgin?" sorusunu politika yayınımız Spektrum için odağa <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/hukumetin-aile-duzenlemesi-hazirligi-kadin-orgutleri-neden" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">alıyor</a>.🚂&nbsp;Haftanın okuması:&nbsp;2010 yılında çıkan yangından bu yana aslına uygun bir varoluş mücadelesi veren tarihî Haydarpaşa Garı'na dair son gelişme 23 Temmuz'da yaşandı. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararına rağmen özel proje alanı ilan edilen garda lojmanların 1 Nisan 2026’ya kadar boşaltılması kararı çıkarıldı. Tahliye süreci başlamışken Seren Erciyas, Aposto İstanbul&nbsp;için garın 20 yıllık mücadelesine yakından <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/bir-garin-gar-olarak-kalma-mucadelesi-haydarpasa-garinin-20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bakıyor</a>.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=o2uMgwwdXJ0&t=1s&ab_channel=Aposto" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2025/7/2025-08-15T15:22:39.686Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.77" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>🧑‍💻 Haftanın videosu:&nbsp;Son yıllarda popülerliği katlanarak artan Ozempic ve Mounjaro gibi GLP-1 tipi kilo verme ilaçları, kullananların hayatını değiştirmeyi vadediyor. Aposto'nun YouTube serisi Kuşbakışı’nın yeni bölümünde, zayıflama ilaçlarının ekonomik boyutu ve “zayıflık ekonomisi”&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=o2uMgwwdXJ0" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">inceleniyor</a>.

Yazı: Ayça CanYazın yakıcı sıcağından kaçıp kendimizi serin sulara bırakmak, çoğumuzun tatil ritüelinin vazgeçilmez bir parçası… Güneşin altında uzun saatler geçirdikten sonra denize atlamak, bedenimize iyi geldiğini düşündüğümüz o ferahlığı getiriyor.&nbsp;Ancak o serinletici sular, yalnızca serinlik değil, farkına bile varmadan bize eşlik eden mikroskobik yolcular&nbsp;da barındırır. Denizden çıktıktan sonra yaşanan halsizlik, baş ağrısı ya da ateş gibi belirtiler, genellikle güneş çarpmasıyla ilişkilendirilse de bu semptomların asıl nedeni, deniz suyunda bulunan patojen mikroorganizmaların yol açtığı enfeksiyonlar olabilir.&nbsp;Ayrıntılar:&nbsp;Denizler, yalnızca gözle gördüğümüz balıklar ve yosunlardan ibaret değil; bunu artık çoğumuz biliyoruz. Gözle göremediğimiz canlılar kısmını atlıyoruz, fakat esasında büyük bir çoğunluğu bu mikroskobik canlılar oluşturuyor. Bu canlıların başında, okyanusların akciğerleri sayılan fitoplanktonlar geliyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/7/4/1754595370669.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.65" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fitoplanktonlar Tek hücreli olan bu organizmalar, fotosentez yaparak oksijen üretiyor ve deniz ekosisteminin en alt basamağında yer alıyor. Ancak güzellemesini yaptığımız denizlerin akciğerlerinin, yani fitoplanktonların tüm türleri masum değil.&nbsp;Bazı türler, belirli koşullarda&nbsp;toksik bileşikler&nbsp;üretir. Bu toksinler, zamanla deniz ürünlerinde birikir ve insanlar bu ürünleri tükettiğinde zehirlenmelere sebebiyet verebilir. Özellikle bazı dinoflagellat türleri, sinir sistemini etkileyen toksinler üretirken bazıları mide ve bağırsak sistemini hedef alır.Öte yandan: Denizde yaşayan bir diğer mikroskobik grup ise zooplanktonlardır. Hayvansal planktonlar olarak da bilinen bu canlılar, çoğunlukla fitoplanktonlarla beslenir ve kimi zaman kendi başlarına tehlike oluşturmasalar da toksik siyanobakterilerle beslendiklerinde bu zararlı maddeleri bünyelerinde biriktirerek besin zincirine taşıyabilir. Bu durum, toksinlerin dolaylı yollarla insan vücuduna ulaşmasına neden olabilir.<img src="https://images.aposto.com/2025/7/4/1754595395580.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.59" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zooplanktonlar Elbette tehdit sadece planktonlarla sınırlı değil… Deniz suyunda sıklıkla rastlanan bazı bakteri ve virüsler de sağlığımızı tehdit ediyor. Örneğin yaralı bir cildin tuzlu suya teması, hastalık yapıcı mikroskobik canlılar için bir giriş davetiyesidir. Özellikle bazı vibrio türleri, bu yolla kana karışarak ciddi enfeksiyonlara neden olabilir. Bu durum, sadece ciltte tahrişe yol açmakla kalmaz, bağışıklığı düşük bireylerde de daha ağır sonuçlar doğurabilir.&nbsp;Ayrıca:&nbsp;E. coli ve Staphylococcus aureus gibi bakteriler ile rotavirüs ve norovirüs gibi bağırsak enfeksiyonlarına yol açan virüsler de deniz suyunda bulunabilir. Bunların çoğu, atıkların denize karışmasıyla yayılır ve özellikle mide ile bağırsak sistemini etkileyen hastalıklara neden olur.&nbsp;Bu mikroorganizmaların deniz suyuna karışma süreci, çoğu zaman insan kaynaklı kirlilikle ilişkilidir. Kanalizasyon sızıntıları, arıtılmamış atık sular, yoğun turistik faaliyetler ve tarım alanlarından taşan kimyasallar denizlerin mikrobiyal yükünü artırır. Özellikle yaz aylarında deniz suyu sıcaklığı, 20 derecenin üzerine çıktığında bu bakteriler için ideal bir üreme ortamı oluşur.&nbsp;Vibrio türleri gibi bazı bakteriler, ılıman ve sıcak sularda daha hızlı çoğalır. Deniz suyu sıcaklığı arttıkça bu bakterilerin hem hayatta kalma süreleri uzar, hem de çoğalma hızları katlanır.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Deniz suyunun kirli olup olmadığını nasıl anlarız?</h2>Bu mikroorganizmalar, vücuda genellikle açık yaralar, göz, burun ve ağız mukozaları yoluyla girer. En sık rastlanan bulaş yolları&nbsp;ise yaralı derinin deniz suyuyla teması ve kirli suyun yutulmasıdır. Özellikle bağışıklığı baskılanmış bireylerde mikroorganizmalar vücuda girdikten sonra birkaç saat ile birkaç gün arasında değişen sürelerde enfeksiyon belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler, hafif mide bulantısından ağır enfeksiyonlara kadar geniş bir yelpazeye yayılabilir.&nbsp;Bazı bakteriler, örneğin vibrio vulnificus, yara yoluyla vücuda girdikten sonra hızla çoğalarak doku tahribatına ve hatta sepsise neden olabilir. Viral enfeksiyonlarda ise ilk belirtiler genellikle mide ağrısı, ishal ve kusma şeklinde kendini gösterir.&nbsp;Çözüm önerisi:&nbsp;Özellikle sıcak yaz aylarında, kalabalık ve kirli deniz bölgelerinde yüzmeden önce su kalitesine dikkat etmek ve cilt bütünlüğünü korumak enfeksiyon riskini önemli ölçüde azaltacaktır. Peki deniz suyunun kirli olup olmadığını nasıl anlayabiliriz?Kirli deniz suları, çoğu zaman gözle görülür ipuçları verir. Su renginde belirgin bir bulanıklık, yeşilimsi ya da kahverengimsi bir tonun hakim olması veya özellikle yüzeyde gözle görülür bir yosun tabakası ya da yağ benzeri bir film oluşması, mikrobiyal kirlilik bulunduğu olasılığını artırır. Suyun üzerinde biriken bu tabakalar, bazen zararlı alg patlamalarının, bazen de atık su karışımının habercisi olabilir.&nbsp;Bununla birlikte:&nbsp;Yoğun kirlilik durumlarında suyun kendine has, keskin ve hoş olmayan bir koku yaydığı da gözlemlenir. Bu koku, çoğu zaman çürük yumurta, kanalizasyon ya da çamurumsu bir kokuyu andırır.&nbsp;Dalga hareketi az olan, durgun bölgelerde bu belirtiler daha belirgin hâle gelir. Özellikle fırtına ya da yoğun yağış sonrası denize karışan atıklar, suyun görünümünü ve kalitesini önemli ölçüde etkiler. Böyle durumlarda berrak olmayan ya da kötü kokan&nbsp;sulardan uzak durmak ve daha temiz alternatif bölgeleri tercih etmek sağlık açısından çok daha güvenlidir.Peki deniz sonrası ortaya çıkan rahatsızlık belirtilerinde güneş çarpmasının mı, yoksa deniz enfeksiyonunun mu etkili olduğunu nasıl anlayacağız?&nbsp;Karşılaştırma:&nbsp;Güneş çarpması, genellikle güneşe uzun süre maruz kalındığında vücudun ısıyı tolere edememesiyle ortaya çıkar. Bu durum, terlemenin durması, ciltte kuruluk ve kızarıklık, baş dönmesi ve bilinç bulanıklaşması gibi belirtilerle kendini gösterir. Oysa enfeksiyon kaynaklı sorunlar, ateş, titreme, kas ağrısı, mide bulantısı ve ishal gibi belirtilerin görülmesine yol açar. Bu semptomlar, bazen saatler içinde, bazen ise birkaç gün sonra ortaya çıkar ve çoğu zaman güneş çarpması sanılarak önemsenmez.Üstelik bazı gruplar,&nbsp;bu enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır. Küçük çocuklar, yaşlı bireyler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar ya da kronik hastalıkları bulunan kişiler, bu risk grubunun başında gelir. Ayrıca vücudunda kesik ya da yara bulunan bireyler, bu yaralar mikropların vücuda girişini kolaylaştıracağı için daha dikkatli olmalıdır.&nbsp;Deniz suyu kirliliği de riski doğrudan artırır. Özellikle şehir merkezine yakın, kalabalık plajlar ya da yağış sonrası denize karışan atıklar, mikrobiyolojik tehlikenin artış göstermesine yol açar.&nbsp;Perspektif:&nbsp;Elbette deniz keyfinden vazgeçmeye gerek yok. Ancak bu görünmez tehditlerin farkında olmak ve küçük önlemlerle kendimizi korumak mümkün… Denizden önce açık yaraları suya temas ettirmemek, yara yüzeyini kapatmak, kirli su görülen bölgelerde denize girmemek, deniz ürünlerini çiğ tüketmemek, deniz sonrası mutlaka duş almak ve kişisel hijyene dikkat etmek gibi basit ama etkili adımlarla hem enfeksiyonlardan hem de olası sağlık sorunlarından korunulabilir.&nbsp;Unutmamak gerekir ki denizler, kendine özgü bir dengeye, karmaşık ilişkiler ağına ve binlerce canlı türüne ev sahipliği yapan hassas ekosistemler. Biz bu ekosisteme her temas ettiğimizde, bir kulaçta veya bir dalışta, sadece suya değil, aynı zamanda görünen ya da görünmeyen bir biyolojik çeşitliliğe de temas ederiz. Bu temasların güvenli ve sağlıklı olabilmesi için doğanın dengesine saygı göstermek kadar, bu ortamın getirebileceği potansiyel risklerin farkında olmak da önemlidir.&nbsp;Deniz ekosistemine dahil olurken orada zaten var olan canlıların ritmine, denizin kendi koşullarına ve doğal işleyişine dikkatle yaklaşmak, hem bizim sağlığımız hem de denizin sürdürülebilirliği için temel bir sorumluluktur.

Yazın yakıcı sıcağından kaçıp kendimizi serin sulara bırakmak, çoğumuzun tatil ritüelinin vazgeçilmez bir parçası… Ancak o serinletici sular, yalnızca serinlik değil, farkına bile varmadan bize eşlik eden mikroskobik yolcular da barındırıyor. 

Ayça Can ile ilgili hikayeler